Historie & locatie

Historisch industrieel erfgoed van Helmond

De N.V. Nederlandsche Cacaofabriek werd in 1894 opgericht. Aan de Kanaaldijk Zuid-Oost verrees een fabriekspand waarin de productie in 1895 begon met vijftien werknemers (negen mannen en zes vrouwen, de cacao-industrie is altijd een bedrijfstak geweest waarin veel vrouwen werkten). De architect is J. W. van der Putten, die in Helmond ook het oude VVV-gebouw op de hoek van de Markt en de Watermolenwal ontwierp. Al snel nam de vraag naar Helmcacao (zoals het product heette) toe en werd het gebouw te klein. Dus volgde er bijna constant uitbreidingen. Tussen 1895 en 1907 werd de fabrieksoppervlakte maar liefst zes keer zo groot! Het aantal personeelsleden hield hiermee gelijke tred, want in 1905 was dat aantal opgelopen tot 100. De Helmcacao was wereldberoemd. Het resulteerde in de toekenning van het predicaat “Koninklijk”.

Helmcacao

In 1908 ging het bedrijf echter failliet en werd het overgenomen door de firma Turner. Maar de productie ging op de oude succesvolle voet door. Sinds 1922 voerde de firma een nieuwe naam. Naar de merknaam “Helmcacao” ging het hele bedrijf zich “N.V. Helm Cacao- en Chocoladefabrieken” noemen.
In 1929 was het aantal personeelsleden gestegen tot 289. De wereldwijde crisis vanaf 1929 trof als een van de eerste een luxe product als chocolade. In april 1932 werd het faillissement uitgesproken. De productie kon op basis van de aanwezige voorraden nog gerekt worden tot november, maar toen was het definitief afgelopen met de fabriek. De fabriek stond, met alle machines er in drie-en-een-half jaar leeg. Op 2 april 1936 werden de gebouwen en machines in zaal Geenen aan de Steenweg verkocht.

Het gebouw kende vervolgens een bewogen geschiedenis. De Vlisco heeft er zijn stalenmagazijn, bedrijfsschool en personeelswinkel gehad en in de jaren zeventig was het een pension voor gastarbeiders. Ten prooi aan verloedering en eigenlijk voorbestemd om gesloopt te worden, hebben een groep Helmondse kunstenaars vanaf 1993 het gebouw dat als een bedrijvenhotel voor startende ondernemers fungeerde, deels in gebruik genomen, gerenoveerd, er een gewaardeerd kunstcentrum van gemaakt en het voortbestaan van het pand daardoor veilig gesteld. Op 5 januari 2008 is een groot gedeelte van het gebouw (met o.a. ateliers van kunstenaars) getroffen door een grote brand, waarbij zowel een flink stuk van het gebouw als ook veel kunstwerken verloren zijn gegaan. Eind 2010 is begonnen met de sloop van dit gedeelte.

(Deel van de tekst is ontleend aan een artikel van drs. Lia van Zalinge-Spooren van de Gemeentelijke Archiefdienst Helmond)